रोशन श्रेष्ठ
सोमबार आमै(औसि )लानाच्वंगु दु। थथे सोमबार आमै(औसि) लाइगु धयागु भिंगु दिं नं ख:। थ्व हिसाबं आमै सोमबार लक्ष्मीपुजा, पारु मंगलबार म्हपुजा, दुत्या(तूत) तृतिया बुधबार किजापुजा झ्व:लिक हनेत छुं पंग: तायेका: दी म्वा: ।
(बिसंकथं ११ १२ १३ लक्ष्मी पुजा म्हपुजा किजापुजा)
– नेवा:तय् नखःचखः वल कि तिथि न्ह्याबले गोलमाल ।
खगोलशास्त्र, ज्योतिषी विज्ञान न नेवा: विरोधी जुइला ?
वहे कुन्हु नेपालय छगु तिथि मेथाय मेगु तिथि जुइला ?
द्यो तुइगु कथं नखः हनेगु खःसा चन्द्र पात्रो तोता सौर्य पात्रो छ्यल धा:सा समस्या दक्को ज्यनि ।
थ्व च्वय् या धापू Maheswor Shrestha दाजु पाखें व:गु जूसां तिथि गोलमाल जुया दिक्क चा:पिं सकल नेवा:तय् मंका:भावना ख:। नख:चख: हना रहरबहर याना न्ह्यइपुकेगु इलय् ब्लडप्रेसर बढेजुइक तिथि या खँय् ल्वाना: जुइमाल कि जोश पिहाँ वइगु स्वभाविक हे ख: । बिद्वान धायेका समाजं मानेयानात:पिं ज्योतिष पिन्सं जनभावनाय् खेलवाड याना थ:थ:गु विद्वत्ता-प्रदर्शन यक्व जुयावन कि ‘इऽऽऽस् का छिमिगु जोतिषशास्त्र’ धका: ल्वाप्पा नका: हइ । इन्टर्नेट व सुचना प्रविधिया माध्यमं शनी, बुध, शुक्र, वृहस्पति, चन्द्र जक मखु, माल धा:सा आकशगंगाया सयौं प्रकाश दँ तापाक्क च्वंगु खगोलीय पिण्डया चक्र छु गथे जुयाच्वन धैगु जानकारी पतिंचाया च्वकाय् हे उपलव्ध दु थौं कन्हय् । थ्व खँ सकसिनं विचा: यायेमा: ।
परम्परायात परम्पराकथं हे नालेगु पक्षया ल्यूने झी आजुअजाजुपिन्सं विकास यानावंगु सभ्यताया निरन्तरता जक मखु, व निरन्तरता त्वा:दल कि छु गथे जुया झीगु जीवन पाना वनी धैगु अनिश्चितता पाखें बचे जुइगु कुत: नं ख:। अथे जुया झीसं परम्परा फतिंफक्व निरन्तरता बियेगु, बाँमलागु परम्परा धका: स्पष्ट जुल धा:सा त्व:तेगु, बाँलागु परम्परा मत्व:तेगु कुत: जुइगु ख:।
वास्तवय् झीसं बाँलाक्क स्यू – खगोल शास्त्र जोतिष शास्त्र नेवाः समर्थक नं मखु, नेवाः बिरोधि नं मखु । तिथि धैगु स्थान पात कि हरेक थासय् पाइ। छगू हे इलय् पूर्व मेचि व पश्चिम महाकाली या छगू हे तिथि जुइमखु । अक्षांश, देशान्तर पात कि कालगणना पाइ । चन्द्रआधार या तिथिगणना अव्यबहारिक धका २२००-२४०० दँ न्ह्यः हे स्पष्ट जुइधुंकल । अथे जुया सौर्यआधार नं कयाः थ्वइत ब्यबहारिक यानातःगु खः।
थथे झीसं स्यूसां, पंचांग निर्णायक समिति या खँ न्यनेबलय् इमिसं ल्युनार क्यालेण्डर जक दयेकिगु ख:कि? अथवा, झीसं हाकनं ल्युनिसोलार क्यालेण्डर बिस्कं दयेके माल कि? न्ह्याबलें थथे विवाद ब्वलना जक च्वन धा:सा झीगु आवश्यकता स्वया पंचांग निर्णायक समितिं क्यालेण्डर दयेकि धका आश गथे याये धैगु मतिइ वइगु स्वभाविकै ख: ।
वास्तवय् पञ्चाङ्ग समितिं दयेकुगु क्यालेन्डर नं ल्यूनिसोलार हे ख: । आ: जूगु विवादय् तिथिप्रधान पक्षया वकालत यक्व जूगुलिं लुनार पक्षया खँ सकसिनं थुल । तर, लक्ष्मीपुजा यायेगु उत्तम ई धका: शास्त्रय् धैत:गु आमै या प्रदोषकाल ख: धका: नं दु । थथे धायेबलय् आमै धयागु लुनार साइकलं वइगु जुल, आमै छु कुन्हु लाइगु ख: धैगु सोलार साइकलं वइगु जुल, अले प्रदोषकाल गबलय् ख: धयागु नं सोलार साइकलं हे वइगु जुल । थ्व हिसाबं स्पष्ट जू कि, शास्त्रीय निर्देश हे ल्यूनीसोलार ख:, तर सोलार पक्ष यात गौण याना जोतिष तसें बिश्लेषण पित बिल (आमै तिथि दुने हे लाका पुजा यायेमा: दिन या न्ह्यच्यूसां मतलब मदु धाये थें), ह: व चाहिं अलमल या हाग: जूगु खने दु ।
अथे जुया धैच्वना कि, तिथिगणित या अब्जेक्टिभ एनालाइसिस य् विवाद मदु, तर तिथिगणितयात ब्यवहारिकताय् हयेगु धैगु सब्जेक्टिभ एनालाइसिस ख: । पञ्चाङ्ग निर्णायक समिति पाखें व खँय् विवाद पिथना बिइवं मस्यू मस:पिं सकलें उकेँयू भावनात्मक शोषण चक्रय् लानावन ।
भावनात्मक शोषण धायेबलय् झीथाय् मनूतसें जोतिषया खँ जुल कि मिखा तिस्सिना विश्वास याइ, जोतिष पिन्सं नं ‘थ्व तिथिइ हे यायेमा:, मयात कि मभिं नं जुइफु, तिथि मानये मयायेगु जूसा छिमि य:बलय् या’ धका: त्रास व घुर्कि या खेति चायेकं मचायेकं यानाच्वनी । जोतिषया खँय् विश्वास याइपिं मनूत जोतिष पिंन्सं धा:गु खँ सहि ख: कि मखु धका: न्ह्यस: न्यनेत तकं ग्या:। थजा:गु अवस्थाया फाइदा काइगु यात ‘भावनात्मक शोषण’ धका: धायेगु याना झीसं ।
लक्ष्मीपुजा या दिनसं सुथय् यायेमा:गु पुजा व बहनी यायेमा:गु पुजा थी थी विधि दु। न्ह्यचिला: पुज्यायेबलय् सुथय् चह्रेया तिथिसं लाइगु जुयाच्वन । लिचिला: याइबलय् बहनी या सुखरात्री दीपावली परेवा तिथिसं लाइगु जुयाच्वन । यदि सुथकर्म बेतिथि लाका: यायेज्यू सा, बहनीया कर्म पारु तिथिसं लाका: यायेमज्यू धैगु विश्लेषण याइपिं जोतिष पिन्त आ:तक सुं नं यजमानपिन्सं – थथे छाय् ले? धका न्ह्यस: न्यंगु मदु ।
मिखा तिस्सिना, गुम्हं किर्तिबदन जोशी या खँय् ब्वाँय् जुल, गुम्हं सत्यमोहन जोशी या खँय् ब्वाँय् जुल । जब समाज थथे जुइ तब अन भावनात्मक शोषण कायम हे जुयाच्वनी ।
झीसं नालाच्वनागु बिधि शुद्ध लुनार मखु, लुनिसोलार हे ख:। मथूगु मस्यूगु खँ थुइके सिइके, झीगु तिथि पात्रयात हाकुतिनेगु विचाः यदि छिके नं वल धा:शा व बिचा: त्वःता दिसँ।
सोमबार औसि लानाच्वंगु दु, भिंगु दिं नं ख: थथे सोमबार औसि लाइगु धयागु । व हिसाबं आमै सोमबार लक्ष्मीपुजा, पारु मंगलबार म्हपुजा, दुत्या(तूत) तृतिया बुधबार किजापुजा झ्व:लिक हनेत छुं पंग: तायेका: दी म्वा: ।
खँ थुइका दिसँ मुसुकाया दिसँ ।
सुभाय् मिडिया प्रा.लि.
ताम्सिपाखा , देयको , पुष्पलाल पथ काठमाडौं -१८
ईमेल: [email protected]
कार्यालय फोन- ०१-२१५६४४
स्थायी लेखा नम्बर- ६१२२८०१००
सूचना विभाग दर्ता नम्बर: ४५८/०७४-७५